Έγκαυμα - Αίτια, βαθμοί και αντιμετώπιση

Το έγκαυμα αποτελεί μια βλάβη του ιστού που προκαλείται εξαιτίας της έκθεσης σε υψηλά επίπεδα θερμότητας, ακτινοβολίας, χημικών ουσιών, ψύχους ή τριβής. 

Πρόκειται για βλάβη στους ιστούς του δέρματος κατά κύριο λόγο, και σε πιο σπάνιες περιπτώσεις στους βλεννογόνους ιστούς.

Η κατηγοριοποίηση όπως και η αντιμετώπιση των εγκαυμάτων εξαρτάται από την έκταση και τη σοβαρότητά τους.

Στο άρθρο που ακολουθεί θα ανακαλύψετε τους βαθμούς των εγκαυμάτων, αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισης και θεραπείας των εγκαυμάτων, ανάλογα με την αιτία που τα προκάλεσε.

Εγκαύματα - Βαθμοί

Τα θερμικά εγκαύματα διακρίνονται σε 3 βαθμούς-κατηγορίες, αναλόγως του βάθους τους και των στιβάδων του δέρματος οι οποίες έχουν επηρεαστεί, ενώ χρήζουν διαφορετικής θεραπείας:

Έγκαυμα πρώτου βαθμού

Τα εγκαύματα πρώτου βαθμού είναι τα πιο ήπια, επηρεάζοντας μόνο την επιφανειακή στιβάδα του δέρματος, την επιδερμίδα, με έκταση μικρότερη από το 5% της επιφάνειας του σώματος. Σε αντίθεση με τα βαθύτερα εγκαύματα, δεν επηρεάζουν τα εσωτερικά στρώματα. Συχνά, προέρχονται από έκθεση στον ήλιο, αλλά μπορεί να προκληθούν και από άλλες αιτίες. 

Παρόλο που τα εγκαύματα πρώτου βαθμού μπορεί να προκαλέσουν πόνο, ερυθρότητα, ελαφρύ οίδημα και ξηρότητα, δεν σχηματίζονται φουσκάλες. Χάρη στην επιφανειακή τους φύση, η θεραπεία τους μπορεί συνήθως να γίνει στο σπίτι, χωρίς την ανάγκη ιατρικής περίθαλψης.

Έγκαυμα δευτέρου βαθμού

Τα εγκαύματα δευτέρου βαθμού ξεπερνούν την επιφανειακή βλάβη της επιδερμίδας, οδηγώντας σε φθορά τόσο της επιδερμίδας, όσο και μέρους του υποκείμενου χορίου. Ο πόνος που προκαλούν είναι έντονος, συνοδευόμενος από ερυθρότητα, οίδημα και φουσκάλες. Χωρίς την κατάλληλη φροντίδα, η περιοχή του εγκαύματος διατρέχει κίνδυνο μόλυνσης.

Αν και οι βασικές πρώτες βοήθειες μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση μικρών εγκαυμάτων δευτέρου βαθμού, η σοβαρότητα της βλάβης, η έκταση της καμένης περιοχής και η θέση της στο σώμα, καθιστούν απαραίτητη την ιατρική φροντίδα.

Επιδιώξτε άμεσα ιατρική βοήθεια αν το έγκαυμα:

• Είναι εκτεταμένο ή καλύπτει ευαίσθητες περιοχές όπως το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια ή τα γεννητικά όργανα.
• Έχει βαθύ κόκκινο ή μαύρο χρώμα.
• Παρουσιάζει εκτεταμένες φουσκάλες.
• Συνοδεύεται από έντονο πόνο ή πυρετό.

Η έγκαιρη ιατρική φροντίδα μπορεί να επιταχύνει την επούλωση, να μειώσει τον κίνδυνο μόλυνσης και να αποτρέψει μακροχρόνιες επιπλοκές, όπως τα σημάδια.

Έγκαυμα τρίτου βαθμού

Τα εγκαύματα τρίτου βαθμού αποτελούν την πιο σοβαρή μορφή εγκαύματος, προκαλώντας εκτεταμένη βλάβη στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος. Η εμφάνισή τους χαρακτηρίζεται από λευκή ή καμένη όψη στο σημείο του εγκαύματος, ενώ η απουσία πόνου οφείλεται στην καταστροφή των νευρικών απολήξεων. 

Λόγω της σοβαρότητάς τους, τα εγκαύματα τρίτου βαθμού θεωρούνται περιστατικά έκτακτης ανάγκης και η άμεση ιατρική φροντίδα είναι απαραίτητη. Η καθυστερημένη αντιμετώπιση μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες, δυσλειτουργία ή ακόμα και απώλεια του προσβεβλημένου μέλους.

Έγκαυμα - Αίτια & Αντιμετώπιση

Ηλιακό Έγκαυμα

Η μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο, ιδιαίτερα το μεσημέρι, επιφέρει σοβαρές βλάβες στο δέρμα, πέραν από κοκκινίλες και ενοχλήσεις. Για αντιμετώπιση του πόνου και του ερεθισμού, προτείνονται ήπια αναλγητικά, ψυχρές κομπρέσες με παγοκύστες και καταπραϋντικές κρέμες με αλόη. Λήψη άφθονων υγρών και αποφυγή αλκοόλ είναι απαραίτητες για την πρόληψη αφυδάτωσης. Σε περίπτωση εκτεταμένων εγκαυμάτων, φουσκαλών ή αν αφορά παιδιά/μωρά, απαιτείται ιατρική εξέταση.

Θερμικό έγκαυμα από ζεστά υγρά ή καυτές επιφάνειες

Τα θερμικά εγκαύματα, από ζεστό νερό, καυτό λάδι, σίδερο σιδερώματος ή άλλες πηγές θερμότητας, είναι συχνά, ειδικά σε μωρά, παιδιά και ενήλικες στο σπίτι.

Είναι ζωτικής σημασίας να δροσίσετε άμεσα την περιοχή με τρεχούμενο νερό για 10 λεπτά τουλάχιστον και να αφαιρέσετε κοσμήματα και ρούχα (αν δεν έχουν κολλήσει στο τραύμα).

Τόσο η έκταση και η σοβαρότητα του εγκαύματος, όσο και η ηλικία του παθόντα καθορίζουν την ανάγκη ιατρικής φροντίδας.

Θερμικό έγκαυμα από ηλεκτροπληξία

Τα θερμικά εγκαύματα οφείλονται σε ηλεκτροπληξία ή και σε τριβή. Σε περίπτωση ηλεκτροπληξίας, πριν βοηθήσετε το θύμα, διακόψτε την παροχή ρεύματος και απομακρύνετε το θύμα από την πηγή. Χρησιμοποιήστε ξύλινο αντικείμενο αν χρειαστεί, αποφεύγοντας την επαφή με βρεγμένες επιφάνειες.

Καλέστε άμεσα ασθενοφόρο και μεταφέρετε το θύμα στο νοσοκομείο. Η αξιολόγηση από ιατρούς είναι απαραίτητη, ακόμα και αν τα εγκαύματα φαίνονται επιφανειακά, καθώς η ηλεκτροπληξία μπορεί να έχει επηρεάσει την καρδιά, τους μύες ή την γενική υγεία του θύματος.

Έγκαυμα λόγω τριβής από πτώση

Σε περίπτωση θερμικού εγκαύματος από τριβή, όπως πτώση από μοτοσυκλέτα, ο άμεσος χειρουργικός καθαρισμός του τραύματος είναι απαραίτητος για πρόληψη ουλών και χρωματισμού του δέρματος από υπολείμματα ασφάλτου.

Έγκαυμα από χημική ουσία 

Τα χημικά εγκαύματα, που προκαλούνται από οξέα ή αλκάλια, μοιάζουν με τα θερμικά εγκαύματα. Η σοβαρότητα και η αντιμετώπιση εξαρτώνται από την ουσία, την πυκνότητα και το σημείο έκθεσης. Υγρά μπαταρίας, αμμωνία, χλώριο κ.λπ. μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα ακόμη και σε περίπτωση κατάποσης.

Σε περίπτωση χημικού εγκαύματος, ξεπλύνετε άμεσα την περιοχή με άφθονο νερό, αφαιρέστε τα ρούχα και κοσμήματα, και αναζητήστε ιατρική βοήθεια εάν το έγκαυμα είναι μεγάλο, στο πρόσωπο, χέρια, πόδια, γλουτούς, βουβωνική χώρα ή μεγάλη άρθρωση.

Εάν το χημικό έρθει σε επαφή με τα μάτια, ξεπλύνετε για 20 λεπτά με τρεχούμενο νερό και μεταβείτε άμεσα στο νοσοκομείο.

Ελαφρά εγκαύματα - Αντιμετώπιση

Τα περισσότερα ελαφρά εγκαύματα μπορούν να αντιμετωπιστούν στο σπίτι και συνήθως επουλώνονται μέσα σε δύο εβδομάδες.

Αμέσως μετά από ένα ατύχημα που προκάλεσε έγκαυμα, είτε στο πρόσωπο είτε στο χέρι, είναι σημαντικό να δράσετε γρήγορα και μεθοδικά.

Ακολουθούν τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε:

1. Ξεπλύνετε το έγκαυμα με δροσερό νερό:
2. Ρίξτε άφθονο δροσερό, τρεχούμενο νερό πάνω στο έγκαυμα για τουλάχιστον 15 λεπτά. Αυτό θα βοηθήσει στην ψύξη της περιοχής, στην ανακούφιση από τον πόνο και στην πρόληψη της περαιτέρω βλάβης. Πρέπει να έχετε κατά νου ότι ο αποτελεσματικότερος τρόπος ανακούφισης ενός ελαφρού εγκαύματος είναι με κρύο νερό, και όχι με πάγο.
3. Εφαρμόστε μια καταπραϋντική γέλη εγκαυμάτων
4. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα gel αλόης για τοπική χρήση ή μία καταπραϋντική γέλη εγκαυμάτων, η οποία θα ανακουφίσει και θα δροσίσει την περιοχή, συντελώντας και στην ελάττωση του εγκαύματος.
5. Εφαρμόστε μια επουλωτική γέλη εγκαυμάτων
6. Αφού εφαρμόσετε την καταπραϋντική γέλη, μπορείτε να βάλετε και μια επουλωτική γέλη τραυμάτων και εγκαυμάτων για να επιταχύνετε την φυσιολογική επούλωση και να αποτρέψετε τη μόλυνση.
7. Καλύψτε το έγκαυμα με αποστειρωμένη γάζα
8. Χρησιμοποιήστε μια χαλαρή επίδεση με αποστειρωμένη γάζα εγκαυμάτων για να προστατεύσετε το έγκαυμα από τυχόν τριβή ή μόλυνση. Βεβαιωθείτε ότι η επίδεση δεν είναι πολύ σφιχτή, καθώς αυτό μπορεί να εμποδίσει την κυκλοφορία του αίματος. 
9. Επίσης, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε επίθεμα εγκαυμάτων, το οποίο θα ενυδατώσει, θα δροσίσει και θα απαλύνει το έγκαυμα αποτελεσματικά.

Επιπλέον Tips για τα ελαφρά εγκαύματα

• Μην σπάσετε τις φουσκάλες που μπορεί να σχηματιστούν στο έγκαυμα, καθώς αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μόλυνσης.
• Πίνετε άφθονα υγρά για να αποφύγετε την αφυδάτωση, η οποία μπορεί να επιδεινώσει το έγκαυμα.

Σοβαρά εγκαύματα - Αντιμετώπιση

Εάν αντιμετωπίσετε έστω και ένα έγκαυμα τρίτου βαθμού, θα πρέπει να καλέσετε αμέσως το 166 ή να μεταβείτε στο πλησιέστερο νοσοκομείο.

Ασθενείς με εκτεταμένα εγκαύματα δευτέρου ή τρίτου βαθμού από ανοιχτή φλόγα, οφείλουν να ελέγχονται και για τυχόν βλάβες στους βλεννογόνους.

Εάν η έκταση του εγκαύματος σε έναν ενήλικα ξεπερνά τις δύο παλάμες, η άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο είναι απαραίτητη.

Πριν από τη μεταφορά, θα πρέπει να εφαρμοστεί ο βασικός κανόνας πρώτων βοηθειών ώστε να μειωθεί το θερμικό φορτίο της περιοχής και να εφαρμοστεί χαλαρά μεμβράνη. Είναι απαγορευτική όμως η χρήση γάζας ή χαλαρών επιδέσμων.

Για τα σοβαρά εγκαύματα, μετά την κατάλληλη παροχή πρώτων βοηθειών και την αξιολόγηση του τραύματος, η θεραπεία σας μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα, επιδέσμους τραύματος, θεραπεία και χειρουργική επέμβαση. 

Οι στόχοι της θεραπείας είναι ο έλεγχος του πόνου, η απομάκρυνση των νεκρών ιστών, η πρόληψη της μόλυνσης, η μείωση του κινδύνου δημιουργίας ουλών και η ανάκτηση της λειτουργικότητας.

Τα άτομα με σοβαρά εγκαύματα μπορεί να χρειάζονται θεραπεία σε εξειδικευμένα κέντρα εγκαυμάτων. Μπορεί να χρειαστούν μεταμοσχεύσεις δέρματος για την κάλυψη μεγάλων πληγών ή συναισθηματική υποστήριξη και πολύμηνη παρακολούθηση, όπως φυσικοθεραπεία.

Σε κάθε περίπτωση, ο θεράπων ιατρός σας θα σας προτείνει την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση, ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραύματός σας και την αιτία που το προκάλεσε.

Στο φυσικό κατάστημα και στο e-shop της Germanos Medicals θα βρείτε μεγάλη ποικιλία σε Είδη Πρώτων Βοηθειών για την επείγουσα φροντίδα ασθενών με εγκαύματα στις καλύτερες τιμές της αγοράς. 

Επικοινωνήστε μαζί μας για πληροφορίες σχετικά με τα απαραίτητα προϊόντα Α’ βοηθειών για την επείγουσα φροντίδα ασθενών. 

Πηγές:

• “Burns: Types, Symptoms & Treatment” - Cleveland Clinic
• “Burns: Diagnosis & Treatment” - Mayo Clinic

Συχνές ερωτήσεις

1. Πόσο συχνά είναι τα εγκαύματα;

Σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι προσέρχονται κάθε χρόνο στα επείγοντα περιστατικά με εγκαύματα. Τα παιδιά διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για τυχαία εγκαύματα, καθώς υπολογίζεται ότι κάθε μέρα, περισσότερα από 300 παιδιά δέχονται επείγουσα θεραπεία για εγκαύματα.

2. Τι να κάνω σε έγκαυμα από φωτιά;

Εάν υποστείτε έγκαυμα από φωτιά, είναι σημαντικό να λάβετε άμεση φροντίδα. Ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:

• Σβήστε τη φωτιά: Αν είναι δυνατόν, σβήστε τη φωτιά που προκάλεσε το έγκαυμα, χρησιμοποιώντας νερό ή κάποιο πυροσβεστικό μέσο.

• Ψύξτε το έγκαυμα: Τοποθετήστε πάνω στο έγκαυμα ένα δροσερό, βρεγμένο ύφασμα για να το ψύξετε. Αυτό θα συντελέσει στη μείωση του πόνου και της φλεγμονής. Αποφύγετε να εφαρμόσετε παγάκια ή παγωμένο νερό, καθώς μπορεί να προκαλέσουν επιπλοκές.

• Καλέστε βοήθεια: Καλέστε αμέσως ασθενοφόρο ή ζητήστε βοήθεια από επαγγελματία υγείας.

• Μην αφαιρείτε τα ενδύματα που έχουν κολλήσει: Αποφύγετε να αφαιρέσετε οποιοδήποτε ρούχο έχει κολλήσει πάνω στο έγκαυμα, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές και να επιδεινώσει τον τραυματισμό.

• Προστατευτικό επίθεμα: Αφού ψύξετε το έγκαυμα, καλύψτε το με καθαρό, αποστειρωμένο επίθεμα για να προστατευτεί από τον κίνδυνο μόλυνσης.

• Μετακίνηση σε ασφαλές μέρος: Εάν είναι δυνατόν, μεταφέρετε τον τραυματία σε ασφαλές μέρος για να αποφύγετε περαιτέρω επικίνδυνες καταστάσεις.

• Παρακολούθηση κατάστασης: Παρακολουθήστε τον τραυματία για οποιαδήποτε ενδεχόμενη επιδείνωση της κατάστασής του και ενημερώστε τους επαγγελματίες υγείας για την πορεία του τραυματισμού.

3. Τι είναι τα εγκαύματα πρώτου βαθμού;

Τα εγκαύματα πρώτου βαθμού αφορούν σε εγκαύματα που επηρεάζουν μόνο την επιφάνεια του δέρματος. Συνήθως προκαλούνται από έκθεση στον ήλιο, ζεστό υγρό ή ατμό, ή από άλλες πηγές θερμότητας. Τα συμπτώματά τους περιλαμβάνουν ερυθρότητα στην περιοχή του εγκαύματος, ελαφρύ πόνο και ευαισθησία. Συνήθως η ανάρρωση από αυτού του είδους τα εγκαύματα είναι γρήγορη και χωρίς σοβαρές επιπτώσεις.

4. Το έγκαυμα από ήλιο πόσο διαρκεί;

Τα ηλιακά εγκαύματα μπορεί να διαφέρουν σε διάρκεια ανάλογα με τη σοβαρότητά τους. Τα περισσότερα θα εμφανίσουν βελτίωση μέσα σε τρεις έως πέντε ημέρες. Ωστόσο, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, όπου υπάρχουν σοβαρά εγκαύματα με φουσκάλες, η ανάρρωση μπορεί να διαρκέσει έως και 10 ημέρες.

Ο πόνος συνήθως αρχίζει εντός 2-6 ωρών από την έκθεση στον ήλιο και φτάνει στην κορύφωσή του περίπου μέσα σε 24 ώρες. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ηλιακών εγκαυμάτων, δημιουργούνται φουσκάλες συνήθως μεταξύ 6 και 24 ωρών από την έκθεση στον ήλιο και στη συνέχεια το δέρμα ξεφλουδίζει.

Η διαδικασία ξεφλουδίσματος αποτελεί μέρος της φυσικής επούλωσης. Συνήθως ξεκινά περίπου τρεις ημέρες έπειτα από το έγκαυμα από τον ήλιο και σταματά αφού επουλωθεί πλήρως το δέρμα, πράγμα που σε σοβαρές περιπτώσεις ενδέχεται να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες.